Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) do szóstego miesiąca życia dziecko powinno być karmione wyłącznie mlekiem matki – jest to tzw. złoty standard. Dopiero gdy niemowlę osiągnie ten wiek i odpowiedni poziom rozwoju można zacząć powoli stopniowo wprowadzać inne pokarmy. Nasz artykuł pomoże rodzicom świadomie i bezpiecznie rozszerzać dietę malucha.
Po pierwsze mleko matki
Mleko matki jest niezwykle wartościowym pożywieniem dla noworodków i niemowląt. Kobiecy pokarm jest najlepiej dostosowany do potrzeb nowo narodzonego dziecka, odgrywa też bardzo ważną rolę w kształtowaniu się jego układu odpornościowego. Skład mleka nie jest cały czas taki sam, zależy od fazy laktacji, pory i długości karmienia, a także od siły ssącej niemowlęcia. W zależności od fazy laktacji mleko kobiece możemy podzielić na: mleko pierwsze (tzw. siarę), mleko przejściowe i mleko dojrzałe. Pierwsze mleko jest gęste ma żółtawą barwę, czasem jest przezroczyste lub ma wygląd śmietanki. Jest bogate w białka, witaminy i ciała odpornościowe przeciwko wielu chorobom (polio, grypie, Salmonelli itp.). Mleko przejściowe występuje od trzeciego do piątego dnia po porodzie i ma wygląd mleka połączonego z sokiem pomarańczowym. Następnie pojawia się mleko dojrzałe, które zawiera więcej tłuszczów i węglowodanów niż pierwsze mleko, jest też od niego bardziej kaloryczne (kaloryczność mleka wzrasta pod koniec karmienia). Mleko dojrzałe ma barwę białą wpadającą w niebieskawą i jest wodniste. Lekarze pediatrzy twierdzą, że niemowlę powinno być karmione wyłącznie mlekiem do piątego, szóstego miesiąca życia, ponieważ wcześniej układ pokarmowy nie jest przygotowany na inne pokarmy. Proces wprowadzania nowych pokarmów zależy od tempa wzrostu, wagi urodzeniowej oraz zainteresowania dziecka jedzeniem dorosłych, a także jego umiejętności pewnego siedzenia. Instytut Matki i dziecka zaleca natomiast, aby mleko matki było podstawą żywienia niemowląt do pierwszego roku życia, inne pokarmy mają stanowić jedynie uzupełnienie diety. W przypadku gdy matka nie może karmić piersią należy stosować sztuczne mleko początkowe i tak samo jak w przypadku pokarmu naturalnego, od około piątego szóstego miesiąca wprowadzać przeciery warzywne i owocowe.
Jak zacząć wprowadzanie innych pokarmów?
Około szóstego miesiąca życia należy zacząć przyzwyczajać dziecko do nowych smaków. Ważne żeby na początku nie łączyć smaków czyli podawać tzw. zupkę np. z samej marchewki, jabłka, ziemniaków i obserwować jak reaguje organizm dziecka. Zupki to inaczej przeciery, papki z ugotowanych warzyw i/lub owoców bez dodatku soli i cukru. Nie wolno ich gotować na wywarze z mięsa ani wielokrotnie podgrzewać. Jeżeli dziecko nie zareaguje alergią można stosować łączenie różnych warzyw, warzyw i owoców oraz mieszanki owoców. Od szóstego miesiąca życia można podawać przeciery z marchewki, dyni, ziemniaków, jabłka, brokułów, kalafiora, cukinii, jagód, owoców dzikiej róży i brzoskwiń. Na początku wprowadzania nowych smaków trudnością może okazać się jedzenie z łyżeczki. Jest jednak niewskazane aby karmić maluchy przez smoczek, gdyż może to zaburzać odruch ssania. Mechanizm jedzenia z łyżeczki angażuje zupełnie inne mięśnie niż ssanie. Nie należy się przejmować jeżeli niemowlę wypluwa to co mu podaliśmy, może minąć kilka tygodni zanim nauczy się prawidłowo przyjmować pokarm tym sposobem. Z początku jedna czy dwie łyżeczki pokarmu innego niż mleko matki dziennie wystarczą.
Schemat żywienia niemowląt
Pomocą dla rodziców niemowląt jest tzw. schemat żywienia. Są w nim zawarte porady co do terminu wprowadzania nowych pokarmów. Produkty takie jak mięso i ryby powinny zacząć być podawane od siódmego miesiąca życia, najczęściej w postaci gotowanego mięsa dodanego do zupki. Ważną kwestią zawartą w schemacie jest podawanie niemowlętom produktów zawierających gluten np. kaszy manny. Dzieciom karmionym piersią można go podawać już od piątego miesiąca życia, a karmionym sztucznym mlekiem od szóstego miesiąca. Schemat żywienia bardzo szczegółowo opisuje co dokładnie i kiedy można wprowadzić do diety niemowlęcia, przy dokonywaniu każdej zmiany należy uważnie obserwować reakcje organizmy dziecka aby uniknąć późniejszego podania mu produktu, który mu szkodzi lub uczula. W dziesiątym miesiącu niemowlę może już zjeść dwudaniowy obiad złożony z zupki warzywnej z kaszką i jarzyn z gotowanym mięsem, można też podawać mu biszkopty i niewielkie ilości pieczywa. Od około jedenastego miesiąca dziecko może spożywać 3-4 jaja tygodniowo. Schemat żywienia niemowląt jest jedynie zbiorem wskazówek, a nie niezmiennych reguł, który często różni się w zależności od kraju. Polski schemat jako pierwsze dozwolone bezmleczne pokarmy określa: marchewkę, jabłko i ziemniaki gdyż są one najczęściej uprawiane w naszym kraju, w Azji zamiast ziemniaków może być kleik ryżowy a gdzie indziej kukurydziany.
Nauka żucia i gryzienia
Rozszerzając dietę niemowlęcia musimy pamiętać aby stopniowo zmieniać konsystencję posiłków. Wiadomym jest, że pierwsze posiłki muszą być papkowate i raczej rzadkie, natomiast gdy dziecku wyjdą już pierwsze zęby, papki nie muszą być już tak idealnie zmiksowane. Małe kawałki uczą dziecko gryzienia i połykania trochę twardszych rzeczy. Nauka żucia jest również ważna dla prawidłowego rozwoju aparatu mowy, gdyż zmusza szczęki i język go wysiłku. Nie bójmy się wzbogacać diety niemowląt, przy odrobinie wiedzy i cierpliwości zapewni im to dobre zdrowie i prawidłowy rozwój.
