Prawidłowa długość ciąży, to 40 tygodni, ale w zależności od rozwoju dziecka, rozwiązanie może nastąpić 14 dni wcześniej lub później. Gdy dziecko przychodzi na świat między 23, a 37 tygodniem życia mówimy o porodzie przedwczesnym. Zdarza się to w 9 ciążach na sto. Dzięki ogromnemu postępowi w dziedzinie neonatologii wcześniaki mają coraz większe szanse na przeżycie i prawidłowy rozwój. Jeśli rozwiązanie następuje jeszcze wcześniej, określa się to, jako poronienie, ponieważ płód nie jest jeszcze zdolny do życia poza łonem matki.
Przyczyn przedwczesnego porodu może być wiele. Przedterminowe rozwiązanie mogą wywołać czynniki środowiskowe, na przykład stres, skażenie środowiska, wysiłek fizyczny i złe warunki socjalne. Szczególnie narażone są na nie mieszkanki dużych miast i kobiety ubogie. Do przedwczesnego porodu prowadzą także choroby takie, jak nadciśnienie, zakażenie dróg moczowych, nadwaga lub niedowaga, niedokrwistość, nadczynność tarczycy, zapalenie płuc, wyrostka robaczkowego i górnych dróg oddechowych.
Nie bez znaczenia jest także historia ginekologiczno-położnicza przyszłej matki. Poród przed terminem mogą wywołać mięśniaki macicy, niewydolność cieśniowo-szyjkowa, nadmierna pobudliwość skurczowa macicy, rzucawka ciążowa oraz łożysko przodujące. Zagrożone przedterminowym rozwiązaniem są także kobiety, które wcześniej poroniły lub urodziły przedwcześnie, a także te, które same przyszły na świat zbyt wcześnie.
Dzięki stałej kontroli przebiegu ciąży, badaniom i wywiadowi lekarskiemu, położnicy często są w stanie przewidzieć, u której matki może dojść do przedwczesnego porodu. Kobieta zagrożona przedterminowym rozwiązaniem musi jak najwięcej odpoczywać w pozycji leżącej, dlatego kierowana jest na zwolnienie lekarskie. Na ogół okres ten może spędzić w domu, ale w trudnych przypadkach wymagana jest nawet kilkumiesięczna hospitalizacja.
Gdy u ciężarnej występuje od 4 do 7 skurczów na godzinę, rozwarcie nie przekracza 3 cm, a szyjka macicy skraca się do 60 %, diagnozuje się poród zagrażający w toku. Jest to sytuacja groźna zarówno dla zdrowia matki, jak i dziecka, ale dzięki specjalistycznej opiece zwykle udaje się zahamować albo odroczyć rozwiązanie. W tej sytuacji podawane są leki, które mają zahamować skurcze macicy oraz kortykosteroidy, czyli hormony kory nadnerczy stymulujące dojrzewanie płuc dziecka. Przyszłej matce musi być zapewniony spokój, a jej aktywność powinna być ograniczona do minimum.
Poród przedwczesny w toku następuje, gdy rozwarcie przekroczy 3 cm, liczba skurczów zwiększy się, a szyjka macicy skróci się o więcej niż 60 %. Zwykle towarzyszy temu odejście wód płodowych. W tej sytuacji nie można już zatrzymać akcji porodowej. Rodząca powinna jak najszybciej trafić do kliniki, w której znajduje się oddział patologii ciąży i oddział intensywnej opieki dla noworodków. Im szybciej to nastąpi, tym większe szanse na przeżycie noworodka. W szpitalu wykonywane są badania laboratoryjne i bakteriologiczne, które mają wykluczyć infekcję u matki lub dziecka oraz KTG. Przedwczesny poród często wiąże się z koniecznością przeprowadzenia cesarskiego cięcia, by uniknąć niedotlenienia płodu.
Poród przedwczesny może być wywołany celowo. Zakończenie ciąży następuje, gdy zagraża ona żuciu lub zdrowiu matki. Takie rozwiązanie stosuje się również, gdy istnieje możliwość obumarcia płodu z powodu na przykład zakażenia wewnątrzmacicznego.
Dziecko, które przyjdzie na świat między 23, a 37 tygodniem życia nie jest jeszcze przygotowane do samodzielnego życia. U wcześniaków zwykle występują zaburzenia regulacji ciepła i gospodarki wodno-elektrolitowej, skłonność do obrzęków i krwawień oraz niedojrzałość płuc. By monitorować i podtrzymywać funkcje życiowe noworodka, umieszcza się go w inkubatorze. Ważne jest także stworzenie warunków przypominających te we wnętrzu macicy, czyli zapewnienie odpowiedniej temperatury i wilgotności. Wcześniaki cechują się bardzo niską odpornością, dlatego każda infekcja może zakończyć się tragicznie. Do czasu pełnego rozwoju narządów nie opuszczają inkubatora i karmione są dożylnie, a wszystkie procedury medyczne muszą odbywać się w sterylnych warunkach.
Przedwczesny poród może mieć także konsekwencje w przyszłym życiu dziecka. U 30 % wcześniaków urodzonych przed 29 tygodniem ciąży mogą wystąpić wady słuchu, wzroku, zaburzenia na tle nerwowym, niedobór wzrostu i masy.
