Jak pracować z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo?
Dzieci potrzebują od dorosłych dużo zrozumienia. Dziecku z ADHD jest ono szczególnie potrzebne. Praca z nimi wciąż jest ogromnym problemem zarówno dla nauczycieli, jak i rodziców. Może dawać ona jednak dużo satysfakcji obu stronom, jeśli jest przeprowadzana w sposób przystosowany do pociechy.
Zespół nadruchliwości psychoruchowej (ADHD) definiowane jest przez Polskie Towarzystwo ADHD, jako zaburzenie psychiczne okresu dzieciństwa, prowadzące do istotnego upośledzenia funkcjonowania oraz zwiększające ryzyko wystąpienia innych zaburzeń psychicznych, takich jak zaburzenia zachowania i nadużywanie substancji psychoaktywnych. Wśród objawów ADHD wymienić można między innymi: zaburzenia koncentracji uwagi, nadmierna impulsywność oraz ruchliwość. Z tego powodu praca z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo może sprawiać problemy zarówno rodzicom jak i nauczycielom.
Psychologowie od lat zajmują się tym zaburzeniem i opracowują standardy zachowania dla dorosłych pracujących z dziećmi nadpobudliwymi psychoruchowo. Szczególną uwagę zwracają na to, że zachowanie dziecka z ADHD jest nie tylko męczące dla otoczenia, ale także dla samej pociechy. Warto pamiętać także o tym, iż odpowiednia praca z dzieckiem może mu pomóc w miarę harmonijnie się rozwijać.
Najważniejsze w pracy z dzieckiem z ADHD to skupić jego uwagę na jednej czynności. Jeśli odrabia lekcje, to rodzic powinien mu przygotować takie miejsce, w którym nic nie będzie rozpraszało jego uwagi. Należy także informować dziecko o tym, co ma wydarzyć się w najbliższej przyszłości oraz dawać mu czas na zastanowienie się. Należy podtrzymywać w dziecku schemat: pomysł- refleksja- działanie, który zmniejszy jego impulsywne zachowania. Rodzic powinien być także tą osobą, która pokarze gotowe rozwiązania wtedy, gdy dziecko jest w kropce i nie potrafi sobie z czymś poradzić. Należy chwalić dziecko za dobrze wykonane zadania, oraz zapewniać go o akceptacji i miłości. Rodzic musi pamiętać by nie obarczać dziecka zbyt wieloma poleceniami naraz. Lepiej żeby dziecko skupiło się na jednym, małym zadaniu, którego cel jest blisko. Skomplikowane polecenia i czasochłonne zadania powodują, że dziecko, z ADHD gubi się.
Praca z dzieckiem z ADHD oraz proces jego wychowania wymaga od rodziców większej cierpliwości oraz przemyślanego i konsekwentnego działania. Dlatego też w domu rodzic musi egzekwować przestrzegania wcześniej ustalonych z dzieckiem reguł i zasad, dzięki czemu oprócz poczucia bezpieczeństwa dziecko będzie mogło zachować spokój i równowagę w swoim postępowaniu. Pomagają w tym również stałe, powtarzające się rytuały oraz uporządkowane otoczenie, w którym przebywa dziecko. Nie oznacza to jednak, że rodzic za malca będzie sprzątał w pokoju. Powinien go natomiast nauczyć sprzątania swoich zabawek czy segregowania szkolnych przyborów. Także aktywność ruchowa, wszystkie zabawy powinny mieć charakter zorganizowany i ukierunkowany. Dzięki temu dziecko w sposób bezpieczny będzie mogło odreagować swoje napięcia. Psycholodzy polecają szczególnie zabawy w wodzie, która mają bardzo uspokajający i odprężający charakter. Rodzic powinien być nie tylko bezpieczną przystanią uporządkowanego świata, ale musi także egzekwować i pilnować czy dziecko na przykład odrabia lekcje czy nauczyło się na sprawdzian. Jednocześnie trzeba dziecko uczyć samodzielności i przyzwyczajać do sytuacji trudnych, które na pewno pojawią się na życiowej drodze pociechy.
Nauczyciele prowadzący lekcje w klasach z dziećmi z ADHD muszą stosować się do tych samych zasad, co rodzice. Po pierwsze trzeba zrozumieć, że zachowanie dziecka nadmierna ruchliwość, impulsywność czy roztrzepanie nie wynika z ich złej woli. Choć potrafi ono zdezorganizować lekcję, to przy zastosowaniu odpowiednich zasad, praca z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo jest możliwa. Ważne, aby stosować wobec dziecka jasne i zrozumiałe reguły postępowania w różnych sytuacjach szkolnych. Dzięki temu nie będzie ono czuło się takie zagubione wśród wymagań i nie stanie się „kozłem ofiarnym”, na którego spadną wszystkie kary za przewinienia całej klasy. Nauczyciel powinien pomóc dziecku nadpobudliwemu w zorganizowaniu pracy- zaproponować prowadzenie kalendarza lub notatnika, sprawdzać czy zapisuje, co jest zadane na pracę domową. Należy także kontrolować jak najczęściej pracę ucznia podczas lekcji oraz wymagać od niego porządku na szkolnej ławce. Dzięki temu zmniejszy się liczba bodźców, które mogą je rozpraszać.
Podczas lekcji nauczyciel powinien upewnić się czy dziecko z ADHD słucha jego poleceń a co najważniejsze czy je rozumie. Ważne jest, aby podkreślać początek każdego nowego zadania jasno i wyraźnie. Polecenia powinny być krótkie i proste, a zadania zlecone do wykonania dziecku z ADHD podzielone na mniejsze etapy. Nauczyciel powinien także sygnalizować informacje istotne. Krzyk do niczego nie prowadzi a może tylko pogorszyć sytuację. Obserwacja dziecka podczas lekcji pozwala na szybkie reagowanie, kiedy na przykład zaczyna się nudzić lub rozpraszać. Za złe zachowania nauczyciel musi dziecko konsekwentnie karać, a za niegrzeczne zachowanie wobec innego ucznia powinno wykonać pracę na jego rzecz. Nauczyciel nie powinien zapominać także o nagradzaniu, a wysiłki i drobne osiągnięcia ucznia powinny być chwalone na forum klasy.
Praca z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo nie należy do najłatwiejszych, dlatego też niezbędna jest w takich przypadkach bliska współpraca nauczycieli i rodziców, co na pewno ułatwia życie obu stronom z pożytkiem dla dziecka. Uzgodniony wspólny sposób pracy z dzieckiem może pomagać uczniowi robić postępy w nauce, ale także być aktywnym członkiem klasy. Indywidualne podejście do dziecka nadpobudliwego psychoruchowo jest niezbędne. Inaczej jego problemy będą tylko postępować i a jego stan będzie się pogarszać.
