Kategoria D leków, to medykamenty, których podanie w okresie ciąży na pewno wpłynie na rozwój płodu. Badania przeprowadzone zarówno na zwierzętach jak i na kobietach ciężarnych wykazały, że substancje znajdujące się w lekach kategorii D mają działanie embriotoksyczne i teratogenne, dlatego ich spożywanie w trakcie ciąży może mieć miejsce tylko wówczas, gdy życie ciężarnej jest w realnym niebezpieczeństwie. W innych przypadkach lekarze muszą leczyć ciężarną pacjentkę przy użyciu środków z grupy A, B lub C. Leki kategorii D zastosowane w pierwszym trymestrze ciąży powodują wady rozwojowe u płodu, natomiast w trzecim trymestrze mogą zaburzać procesu fizjologiczne dziecka. Należy pamiętać, że kategorie leków dozwolonych i zakazanych zmieniają się także wraz z rozwojem ciąży i tak na przykład niektóre leki, które na początku ciąży są klasyfikowane w grupie leków A już w końcowej fazie ciąży mogą być sklasyfikowane jako leki kategorii D. Zatem jakie leki najczęściej zalicza się do kategorii D?
Do grupy leków D Amerykańska Agencja Leków i żywności zaliczyła takie substancje jak:
Niesteroidowe leki przeciwbólowe i przeciwzapalne – przez całą ciążę jest zabronione stosowani kwasu acetylosalicylowego, natomiast ibuprofen, naproksen i ketoprofen w trzecim trymestrze ciąży,
Opioidowe leki przeciwbólowe – morfina, która w dużych dawkach upośledza pracę układu oddechowego a także może zagrażać życiu dziecka,
Antybiotyki – streptomycyna, kanamycyna, karbapanemy, chloramfenikol, który jest zabroniony zwłaszcza w pierwszym i trzecim trymestrze ciąży, tetracykliny to substancje, które nie mogą być podawane w całym okresie ciąży ze względu na swoje właściwości teratogenne, oprócz tego odkładają się w kościach, uniemożliwiając im właściwy rozwój i wzrost oraz odpowiadają za przebarwienia zębów,
Chemioterapeutyki syntetyczne – sulfonamidy i fluorochinolony stosowane zwłaszcza w okresie okołoporodowym, sulfonamidy powodują ciężką encefalopatia bilirubinowa, będącą odmianą żółtaczki noworodkowej, która może być groźna dla życia dziecka,
Leki nasenne – pochodne kwasu barbiturowego, pochodne benzodiazepiny, leki te zastosowane w pierwszych miesiącach ciąży mogą spowodować rozszczep wargi lub podniebienia,
Leki przeciwpadaczkowe – fenytoina, klonazepam, kwas walproinowy oraz karbamazepina, substancje te mogą powodować wady twarzoczaszki, wady cewy moczowej i dróg moczowych, niedorozwój umysłowy i fizyczny,
Leki hipotensyjne – kaptopril, enarapril oraz peryndopril, które stosowane w drugim i trzecim trymestrze mogą prowadzić do wad rozwoju kanalików nerkowych a czasem nawet do śmierci płodu,
Leki przeciwzakrzepowe – pochodne kumaryny zabronione w początkowych miesiącach ciąży,
Tyreostatyki – tiamazol, propylotiouracyl, które wywołują niedoczynność tarczycy u noworodków, przy czym należy pamiętać, że nieleczona u ciężarnej nadczynność tarczycy znacznie zwiększa ryzyko uszkodzenia płodu a nawet wcześniejszego porodu.
Wszystkie z wymienionych wyżej substancji nie powinny być stosowane przez kobiety spodziewające się dziecka, lekarz może zlecić terapię u ciężarnej lekami z grupy D tylko i wyłącznie, gdy ryzyko powikłań jest mniejsze niż potencjalne skutki leczenia. Należy pamiętać także, że lista leków dozwolonych i zabronionych dla kobiet w ciąży jest stale monitorowana, a rozwój medycyny i nowoczesnych sposobów leczenia sprawia, że niektóre medykamenty stają się zupełnie bezpieczne dla przyszłych mam.
