Gryzienie, plucie, drapanie, a nawet bicie przez dziecko, które do tej pory nie sprawiało problemów jest często szokiem dla rodziców. Złe zachowanie u maluchów na pewnym etapie rozwoju jest normalne, co nie zmienia faktu, że bywa bardzo uciążliwe dla otoczenia.
Przyczyny złego zachowania
Powodów agresywnego zachowania dzieci jest bardzo wiele. Jednym z nich jest niemożliwość poradzenia sobie ze złymi emocjami. Dorosły w sytuacji stresowej rozładowuje swoje emocje poprzez wyżalenie się komuś, kłótnię lub np. sport, natomiast dziecko nie zna takich form odstresowania się i ucieka się do agresji. Gryzienie i inne formy ataku mogą wynikać też z tego, że maluch nie wie, że jego działania sprawiają ból innej osobie. Należy wtedy rozmawiać z dzieckiem i tłumaczyć mu, że jego ataki sprawiają nam cierpienie. Maluch może też naśladować negatywne wzorce zaobserwowane w otoczeniu. Taką naukę polegającą na odwzorowaniu czyjegoś zachowania nazywamy modelowaniem. Tyczy się to głownie wzajemnych relacji rodziców, ale też programów telewizyjnych i gier komputerowych, dlatego należy kontrolować treści, z którymi dziecko ma styczność w tych mediach. Prezentowanie maluchowi relacji opartych na szacunku i miłości pozwoli mu w przyszłości budować podobne relacje. Agresja dziecka może też wynikać z mechanizmu psychologicznego nazywanego odzwierciedleniem. Jeżeli maluch jest ciągle karany, poszturchiwany i atakowany słownie odpowiada otoczeniu w ten sam sposób i reaguje tak na wszelkie zdarzenia, które nie przypadną mu do gustu. Czasami negatywne zachowanie dziecka wynika z jakiejś choroby lub odczuwanego bólu, o którym nie potrafi nam inaczej powiedzieć. Należy wykluczyć tę alternatywę zanim rozważymy inne możliwe przyczyny. Zdarza się też, że złe zachowanie malucha wynika z próby zwrócenia na siebie uwagi rodzica. Jeżeli dziecko leży spokojnie często nie zwracamy na nie uwagi, podczas gdy kiedy źle się zachowuje zwraca się na nie uwagę, interesuje jego potrzebami.
Jak uniknąć błędów
Złe zachowanie, gryzienie i bicie najczęściej skłania rodziców do ukarania dziecka. W sytuacji napadu agresji dziecka nie należy krzyczeć, gdyż powoduje to większe zdenerwowanie dziecka i kolejny atak albo też to, że maluch zaczyna krzyczeć próbując nas przekrzyczeć. Jeszcze gorsze jest dawanie klapsa dziecku. Może to chwilowo powstrzymać agresję dziecka, ale na dłuższą metę ma same negatywne skutki. Dziecko uczy się dzięki temu, że rodziców należy się bać, a ukochanej osobie wolno zadawać mu ból. Burzy to zaufanie dzieci do rodziców i pokazuje im, że relacje międzyludzkie mogą opierać się na agresji i że silniejszy ma rację. Karanie dziecka też nie jest dobrym rozwiązaniem. Być może przyniesie ono poprawę zachowania, ale tak naprawdę nie nauczy dziecka dlaczego jego postępowanie było niewłaściwe, a jedynie spowoduje unikanie złego postępowania z obawy przed karą. Może też się przyczynić do ukrywania przez dziecko złego postępku z lęku przed karą. Podobnie sprawa ma się z groźbami. Dziecko uspokoi się chwilowo nie dlatego, że zrozumiało swój postępek ale dlatego, iż będzie się bało, że nie dostanie tego czego sobie życzy. Rodzice z bezsilności wobec zachowania dziecka często uciekają się do ignorowania jego postępków lub izolowanie go dopóty dopóki się nie uspokoi. Wtedy maluch nie wie czy postąpił dobrze czy źle, wie tylko, że nie jest ważny dla rodzica, gdyż jego problemy są mu obojętne i czuje się pozostawiane samemu sobie. Czasami rodzice również nie wiedząc co począć ze źle zachowującym się dzieckiem obracają jego zachowanie w żart. Nie jest to dobre postępowanie, gdyż nie daje dziecku jasnego sygnału, że jego zachowanie nam się nie podoba. Jeżeli reagujemy uśmiechem na gryzienie maluch rozumie, że jest to dobra metoda komunikacji z nami i nie przestanie tego robić.
Dobre rady jak przetrwać trudny okres
Najważniejszą radą dla rodziców jest to aby nie pozwolili się ugryźć czy uderzyć. Najlepiej przytrzymać wtedy główkę lub rączkę dziecka tak aby nie mogło tego zrobić, ale nie sprawiać mu przy tym bólu. Da to maluchowi jasny sygnał, że nie życzymy sobie być atakowani. Jeżeli jednak dziecku uda się ugryźć należy powiedzieć mu jasno, że to nas bolało i jest nam bardzo smutno, że dziecko tak postąpiło. Powinniśmy też głośno nazywać emocje dziecka, to pozwoli mu później jaśniej je określać i nauczy je tego, że mówienie o uczuciach nie jest niczym wstydliwym, ale normalną sprawą. Ważne jest wytyczenie granic i określenie reguł, które powinny panować w każdej rodzinie. Jeżeli dziecko chce się przeciwstawić naszym zasadom porozmawiajmy z nim o tym i dajmy mu jasny komunikat, że umawialiśmy się z nim na coś innego. Starszemu dziecku można zaproponować inne niż agresja metody radzenia sonie z negatywnymi emocjami. Takim sposobem może być klaskanie w dłonie, podskakiwanie robienie kulek z kartek papieru i inne metody nie naruszające ciała jego ani innych osób oraz nie niszczące otoczenia. Poradzenie sobie ze złym zachowaniem dziecka wydaje się trudne w sytuacji gdy rodzice, którzy mają już w życiu dużo stresów, sami nie potrafią sobie do końca poradzić z własną negatywną energią. Jeżeli sądzimy, że agresja dziecka może być związana z naszym agresywnym zachowaniem powinniśmy zacząć zmiany od siebie i sami starać się rozładowywać emocje alternatywnymi metodami (np. poprzez sport). Poskromienie złego zachowania u dziecka naprawdę nie wymaga aż tak dużo wysiłku i cierpliwości jak nam się wydaje, a jedynie postawienia się w sytuacji malucha, który nie potrafi jeszcze jasno wyrazić swoich emocji i potrzeb.
