Jednym z zaburzeń ze spektrum autyzmu jest zespół Aspergera. Charakteryzuje się ono wycofaniem społecznym, upośledzeniem funkcji językowych i obsesją na wybranej przez siebie dziedzinie życia. Osoby z zespołem Aspergera funkcjonują jednak lepiej niż dzieci chore na autyzm. W artykule skupimy się na objawach, diagnozie i leczeniu tego zaburzenia.
Przyczyny zarówno autyzmu jak i zespołu Aspergera nie są do końca zbadane i potwierdzone. Lekarze jednoznacznie wykluczają jednak, iż są one spowodowane błędami wychowawczymi. Wśród hipotez, które krążą wokół tych zaburzeń na szczególną uwagę zasługuje na pewno ta dotycząca genetycznego podłoża zespołu Aspergera. Wśród przyczyn lekarze wymieniają także zatrucie metalami ciężkimi, defekty neurologiczne, ciężkie infekcje, toksoplazmozę czy nawet powikłania po szczepieniach. Żadna z tych przyczyn nie została do końca potwierdzona. Można więc śmiało za badaczami stwierdzić, że geneza występowania zespołu Aspergera pozostaje wciąż nieznana. Zaburzenie to znacznie częściej dotyka chłopców niż dziewczynki. Występuje około raz na dwieście narodzin.
Objawy zespołu Aspergera
Zaburzenie to manifestuje się specyficznymi objawami, które dotyczą trzech obszarów życia: interakcji społecznych, komunikacji i zachowania. Zazwyczaj po raz pierwszy zauważa się je u pociech, które rozpoczynają naukę w szkole. U dzieci chorych na zespół Aspergera obserwuje się nieumiejętność odczytywania zachowań niewerbalnych innych ludzi. Mimika, spojrzenia, pozycja ciała czy gesty nie są w stanie powiedzieć osobom chorym na zespół Aspergera nic na temat przeżywanych przez innych emocji. Dlatego często same zachowują się w sposób nietaktowny i nie potrafią nawiązać ze swoimi rówieśnikami spontanicznych kontaktów i relacji. Ponadto nie potrafią się dzielić swoimi zainteresowaniami i empatycznie odczytywać emocji innych. Dlatego też nie są w stanie szybko zaadaptować się do nowych sytuacji.
Także komunikacja sprawia osobom chorym na zespół Aspergera trudności. Rozwój językowy dzieci z tym zaburzeniem jest na bardzo wysokim poziomie. Posługują się one bardzo często specjalistycznym językiem, który jest nietypowy dla małych dzieci. Nie potrafią one jednak zainicjować rozmowy czy ją podtrzymać, także dlatego, że niewerbalne komunikaty są dla nich zupełnie niejasne. Dzieci z zespołem Aspergera dosłownie rozumieją to, co się do nich mówi. Nie potrafią wychwycić żartu, ironii czy metafory. Gdy usłyszą, że komuś „włosy stają dęba na głowie”, będą się przypatrywać i szukać tego „dęba” rzeczywiście na głowie swojego rozmówcy a nie rozumieć tego, jako metafory strachu. Dzieci z tym zaburzeniem nie bawią się także w udawanie czy naśladowanie. Nie potrafią także kłamać i są bardzo naiwne, przez co bardzo często wykorzystywane i wyśmiewane przez swoich rówieśników.
Ostatnim obszarem życia, które jest zaburzone w zespole Aspergera jest zachowanie. Dzieci z tym zaburzeniem mają swoje ograniczone i powtarzające się sposoby działania i zainteresowania. Wszelkie zmiany w rutynie dnia są dla nich bardzo zagrażające. Potrafią godzinami wpatrywać się w jakiś przedmiot lub bawić jedna zabawką. Mają także swoje rytuały, często niezrozumiałe przez resztę społeczeństwa. Prowadzić to może do częstych wybuchów gniewu i frustracji. Pod względem rozwoju fizycznego mają pewne opóźnienia. Dzieci z tym zaburzeniem są także nadwrażliwe na różnorodne bodźce, czy to słuchowe czy wzrokowe.
Diagnoza zespołu Aspergera
Zaburzenie to może występować w różnych postaciach i mieć symptomy o zróżnicowanym nasileniu od łagodnych po bardzo poważne. Zazwyczaj u dzieci z zespołem Aspergera obserwuje się wiele z wymienionych wcześniej objawów. Każdy przypadek jest jednak indywidualny. Bardzo często także występowanie jednego lub dwóch objawów niekoniecznie musi oznaczać, iż pociecha cierpi na zespół Aspergera. Wymagana jest, specjalistyczna diagnoza. Zaburzenie to można rozpoznać już we wczesnym okresie życia dziecka. Zazwyczaj jednak, ze względu na słabsze objawy niż w przypadku autyzmu, zespół Aspergera diagnozuje się, kiedy dziecko rozpoczyna naukę w szkole lub nawet znacznie później. Rozpoznania dokonuje psycholog zazwyczaj we współpracy z innymi specjalistami na przykład: pedagogiem czy lekarzem. Bardzo często zespół Aspergera jest interpretowany, jako zachowania dziecka niegrzecznego lub nieuważnego. Warto jednak sprawdzić, czy problemy dziecka w przedszkolu bądź szkole nie są efektem właśnie tego zaburzenia.
Terapia dziecka z zespołem Aspergera
Zespół Aspergera jest chorobą, które towarzyszy człowiekowi całe życie. Nie można go całkowicie „wyleczyć”, nie ma także skutecznego lekarstwa na to zaburzenie. Specjaliści stworzyli jednak do tej pory wiele efektywnych metod zarówno edukacyjnych, behawioralnych jak i farmakologicznych, które mogą złagodzić niektóre objawy zespołu Aspergera. Co ważne, metody te nie tylko zmniejszą nasilenie niektórych objawów, ale także mogą poprawić ogólne funkcjonowanie. Terapia dziecka z zespołem Aspergera musi być dostosowana do indywidualnych potrzeb pociechy i dotyczyć wszystkich obszarów, które są zaburzone. Najważniejsze jest wypracowanie poprawnych kompetencji komunikacyjnych u dziecka. Dzięki temu w przyszłości nie będzie czuło się samotne i sfrustrowane a jego zachowanie nie będzie agresywne. Odpowiednia terapia pozwoli nie tylko na satysfakcjonujące funkcjonowanie w społeczeństwie, ale też w życiu rodzinnym i zawodowym.
