Brak możliwości posiadania potomstwa drogą naturalną to problem wielu par, ogólne szacunki pokazują, że ma z tym problem co piąte, szóste małżeństwo, czyli aż około 15-25% związków. Można zacząć mówić o problemie gdy nie dochodzi do zapłodnienia po roku regularnych stosunków bez używania antykoncepcji. Lekarz zaleca wówczas badania, które mają ustalić przyczynę tego stanu rzeczy, a mogą być dwie:
– bezpłodność – jest to sytuacja gdy występują trwałe zmiany w organizmie, które uniemożliwiają posiadania biologicznych dzieci i nie da się ich cofnąć, takie jak brak macicy, jajników czy jąder u mężczyzn. Uszkodzenia narządów rozrodczych po przebytych operacjach czy chorobach, które nie produkują gamet także prowadzą do bezpłodności.
– niepłodność – występuje wówczas gdy nie następuje poczęcie dziecka w trakcie naturalnego współżycia bez antykoncepcji. W 70% przypadków odpowiada za to organizm jednego z partnerów, natomiast w pozostałych przypadkach przyczyna znajduje się po obu stronach lub ciężko ją określić.
Do zabiegu in vitro kwalifikują takie problemy jak:
* występujące u kobiet:
– brak lub niedrożne jajowody – komórka macierzysta i plemniki wówczas nie mogą migrować w celu zapłodnienia
– ciężka endometrioza – jest to choroba przez która występują pozamaciczne ogniska endometrium, czyli błony śluzowej macicy. Są one aktywne, występuje także krwawienie, ale lokalizacja ognisk zapalnych uniemożliwia zapłodnienie i zagnieżdżenie się zarodka
– zaburzenia w funkcjonowaniu jajników – przyspieszone zakończenie funkcji rozrodczych organizmu, przyspieszona menopauza
– hormonalne zaburzenia miesiączkowania – zbyt małą ilość estradiolu i folikulostymuliny uniemożliwia dojrzewanie komórki jajowej oraz zespół niepękającego pęcherzyka Graafa (LUF)
– zrosty w macicy – są to zmiany, które przeszkadzają w zagnieżdżeniu się zarodka, niestety zabieg in vitro także ma mniejsze szanse na powodzenie
– zespół policystycznych jajników – nadmierna ilość małych pęcherzyków, które znajdują się w jajnikach zakłócają owulację, prowadząc do nadprodukcji hormonów męskich u kobiety (tzw. androgenów), co powoduje zahamowanie lub niepoprawny rozwój komórek jajowych.
* występujące u mężczyzn :
– uszkodzenia jader – zaburzenia produkcji plemników, jej brak lub inne anomalie, czego przyczyną może być zapalenie jąder, powstałe w wyniku chorób (świnka, infekcja wirusowa Coxackie, Harpes) oraz żylaki powrózka nasiennego, a także mechaniczne uszkodzenia i złe położenie jąder
– oligozoospermia – zmniejszona ilość plemników w jednym ml ejakulatu poniżej 20 mln
– asthenozoospermia – mała ruchliwość plemników (poniżej 50% wykazuje ruch postępowy lub poniżej 25% ruch liniowy)
– teratozoospermia – ponad 30% ejakulatu to plemniki o nieprawidłowej budowie
– oligoasthenoteratozoospermia – jest to równoczesne wystąpienie trzech anomalii ejakulatu – niska ilość plemników, mała ruchliwość i zła budowa
– azoospermia – nieobecność plemników w ejakulacie, ale ich obecność w jądrach i najądrzach
– aspermia – całkowity brak ejakulatu.
Jak ustaliła Światowa Organizacja Zdrowia jeśli w jednym mililitrze nasienia znajduje się najmniej 10 milionów plemników wówczas jest możliwe sztuczne zapłodnienie, natomiast przy niższej ilości jest już orzekana bezpłodność. Wady nasienia są przyczyną obniżonej płodności, a tylko w przypadku 3-5% mężczyzn zalicza się do bezpłodnych.
* gdy u obu stron występują problemy lub problem bezdzietności jest nierozpoznany:
– niepłodność immunologiczna – u kobiety znajdują się przeciwciała które niszczą plemniki
– niepłodność idiopatyczna – przyczyna niepłodności, mimo długotrwałego leczenia i przeprowadzonych badań metodami zachowawczymi jest wciąż nieznana
– wielokrotnie nieudane inseminacja, która nie daje odpowiedzi na przyczyny problemu
– genetyczne wady gamet – mogą wystąpić u obydwojga partnerów, są to potwierdzone badaniami wady, które są przyczyną deficytu własnych komórek płciowych lub nieprawidłowej budowy genetycznej zarodków przez co występuje wczesne ronienie.
