Dzieci są zwykle wesołe i bardzo kontaktowe, potrafią zjednywać sobie przychylność i rozczulać nawet nieznajomych. Ich beztroskie zabawy i śmieszne zachowania potrafią wzbudzić uśmiech na twarzy każdego dorosłego. Bywają jednak sytuacje, że dziecko po okresie aktywności i beztroski staje się nieśmiałe, przez co ma utrudniony kontakt nie tylko z rówieśnikami ale także z osobami, które napotyka każdego dnia w swoim życiu np. nauczycielami.
Wśród najczęściej wymienianych przyczyn nieśmiałości psychologowie wymieniają:
Brak wiary w siebie,
Strach przed odrzuceniem przez grupę,
Nieumiejętność nawiązywania kontaktów i innymi,
Obawa przed negatywnym odbiorem własnej osoby,
Odmienność np. dziecko nosi okulary, ma wadę wymowy
Dość łatwo można rozpoznać dziecko, które jest nieśmiałe, zwykle wyróżnia je to, że:
Ma trudności w wyrażeniem i przekazaniem tego co myśli i czuje,
Ma mało wyrazistą mimikę i rzadko się śmieje,
Nie ma wielu przyjaciół, a zabawy z innymi dziećmi często zastępują zabawy
z wyimaginowanymi przyjaciółmi,
Nie jest inicjatorem zabaw,
Ma trudności w okazywaniu intensywnych uczuć.
Najważniejszą rolę w rozwoju dziecka nieśmiałego odgrywają oczywiście rodzice, którzy powinni akceptować nieśmiałość dziecka, a przy tym dbać o to, by dziecko dobrze czuło się samo ze sobą. Należy pamiętać, że nieśmiałe dziecko potrzebuje więcej czasu na adaptację oraz oswojenie się z nowymi rzeczami. Poczucie bezpieczeństwa jakie rodzic daje dziecku pozwala mu łatwiej pokonywać własne wewnętrzne bariery i przy okazji otwierać się na świat zewnętrzny. Cierpliwość rodzica jest w tym przypadku bardzo istotna, ponieważ należy pamiętać, że nawet nieśmiali ludzie potrafią osiągać w dorosłym życiu wielkie sukcesy. Psychologowie przygotowali zestaw rad, dla rodziców nieśmiałych dzieci, które pozwalają wspólnie zwalczać tę przypadłość.
1. Malec musi zawsze czuć się kochany. Mówcie dużo o swojej miłości do niego i okazujcie ją
w każdej sytuacji
2. Pozwalajcie mu podejmować własne decyzje, nie narzucajcie swojego zdania (co dzisiaj założysz: białą czy niebieską bluzę?)
3. Poświęcajcie swoją uwagę dziecku, by nie musiało samo o nią zabiegać
4. Nie porównujcie do innych, ponieważ to zawsze odbiera wiarę w siebie i własne możliwości
5. Wspierajcie samodzielność dziecka, nawet gdy jest początkowo ograniczona to i tak świadczy o chęci rozwoju
6. Pozwólcie popełniać błędy, ponieważ w ten sposób najłatwiej się uczy i wyciąga wnioski na przyszłość
7. Dodawajcie wiary w sukces, to zawsze podnosi poczucie bezpieczeństwa u dziecka
8. Nie dokuczajcie dziecku, gdy coś się nie uda powinno wiedzieć, że rodzice są dla niego największym oparciem
9. Chwalcie a nie krytykujcie, nagrody i pochwały są dużo skuteczniejsze niż kary i strofowanie
10. Jeśli już trzeba to krytykujcie zachowanie a nie dziecko.
Wspólnie z rodzicami w kształtowaniu osobowości nieśmiałego dziecka wielką rolę odgrywają nauczyciele. To na nich często spada ciężar wprowadzenia nieśmiałego malca w życie klasy lub grupy oraz dbanie o akceptację przez rówieśników. To bardzo odpowiedzialna rola. Wielu nauczycieli zadaje sobie często pytania jak więc się zachowywać w kontakcie z takim dzieckiem? Czy traktować je według specjalnych zasad? Czy może wręcz przeciwnie, podchodzić do niego tak jak do innych, bardziej śmiałych i otwartych dzieci? Z pomocą nauczycielom przychodzą zajęcia socjoterapeutyczne, które oprócz tego, że integrują całą klasę, to także pomagają przezwyciężać nieśmiałość dzieciom. Zajęcia takie zwykle mają postać zabawy, a wśród głównych ich celów wymienia się przede wszystkim: wzmocnienie wiary w siebie, odreagowanie stresów i napięć, przezwyciężanie nieśmiałości, budowanie pozytywnego obrazu samego siebie, tworzenie sytuacji sprzyjających wyrażaniu własnych myśli i uczuć, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa, otwartości i szczerości, przezwyciężanie barier komunikacyjnych i łatwość wypowiadania własnych myśli, rozwój twórczego i kreatywnego myślenia, zwiększenie i pobudzenie aktywności ruchowej, rozwój ekspresji emocji, nauka nawiązywania kontaktów społecznych oraz wiele innych umiejętności, które są niezwykle ważne w relacjach interpersonalnych.
Zajęcia:
1. Przed rozpoczęciem zajęć warto zawrzeć kontrakt z maluchami, który określi zasady wspólnych zabaw, czyli między innymi: nie śmiejemy się i nie komentujemy wypowiedzi innych osób, słuchamy uważnie co inni mają do powiedzenia, nie przerywamy osobie mówiącej.
2. Zabawa „Grupki”. Uczestnicy zabawy rozchodzą się po sali. Kiedy na dany znak prowadzący mówi „dwa”, „trzy” itd., dzieci tworzą grupy składające się z wymienionej przez prowadzącego liczby. Dzieci, którym nie udało się dołączyć do żadnej z grup, nie odpadają z gry, bawią się dalej.
3. Zabawa „Gra w imiona”. Dzieci siadają w kręgu i pierwsze dziecko podaje swoje imię, kolejne powtarza imię pierwszego i dodaje swoje i tak po kolei. Zabawa trwa dopóki nie obejdzie całego kręgu. Dziecko, które zapamięta najwięcej imion zostaje pochwalone przy wszystkich uczestnikach.
4. Zabawa „Złap moje imię”. Jedna z osób dostaje piłkę i mówi swoje imię, następnie rzuca piłkę do innej osoby. Ta, która złapie powtarza imię rzucającej a następnie wypowiada swoje imię. Rzuca piłkę do kolejnej osoby i powtarza schemat. Zabawa trwa dopóki wszyscy nie nauczą się swoich imion.
5. Zabawa „Punkty dotyku”. Dzieci dobierają się parami. Prowadzący wymienia punkty dotyku (głowa, dłonie, łokcie, kolana, stopy). Na polecenie prowadzącego pary dotykają się dłońmi, łokciami, kolanami. Każda para wybiera dotyk najbardziej przyjemny dla siebie i powtarza go.
6. Zabawa „Wirująca butelka”. Jedno z dzieci kręci butelką i mówi coś miłego o dziecku, na którym butelka się zatrzymała (należy uświadomić dzieci, że wypowiedzi maja dotyczyć cech charakteru i usposobienia a nie wyglądu czy posiadanych przedmiotów)
7. Zabawa „Nasze uczucia”. Pantomima polegająca na losowaniu karteczek z nazwami uczuć
a następnie pokazaniu ich grupie, tak by zgadli jakie uczucie zostało zapisane na kartce.
8. Ćwiczenia relaksacyjne. Nauczyciel mówi: ponieważ jesteśmy sennymi misiami, kładziemy się wygodnie na podłodze, na wznak, zamykamy oczy, rozluźniamy wszystkie mięśnie. Oddychamy równo, lekko, swobodnie. Rozluźniamy mięśnie prawej ręki, lewej ręki. Oddychamy równo, lekko, spokojnie. Czujemy się spokojni, odprężeni. Otwieramy oczy, poruszamy rękoma, unosimy nogi, siadamy.
9. Na zakończenie zajęć nauczyciel pyta dzieci co najbardziej im się podobało w trakcie zajęć?
Z jakim nastrojem kończą zajęcia?
Po podsumowaniu zajęć i zebraniu opinii dzieci można rozdać dyplomy, które będą nagrodą dla uczestników za zaangażowanie w zajęcia.
