Bilans zdrowia dziecka to badanie, które przeprowadza się przynajmniej kilka razy w jego życiu. W trakcie tego badania sprawdza się stan dziecka i diagnozuje ewentualne nieprawidłowości. Najczęściej takie badanie prowadzi pediatra w przychodni dzieci zdrowych, jednak czasem potrzebna jest konsultacja z ortopedą i/lub stomatologiem.
Jak przebiega bilans i kiedy się go wykonuje?
Pierwszy bilans wykonuje się od razu po urodzeniu, jest to tzw. bilans zerowy. Kolejne bilanse wykonuje się w wieku 2, 4, 6, 10, 14 i 18 lat przyjmując taką zasadę aby data bilansu była oddalona od daty urodzin o maksymalnie 3 miesiące. Bilans powinien uwzględniać wyniki poprzednich bilansów i analizę dotychczasowej dokumentacji dziecka (tzn. przebyte przez nie choroby, zabiegi). Jako wynik bilansu lekarz najczęściej pisze „n” oznaczający normę, „o” dla pacjentów wymagających obserwacji i „n” kiedy stwierdzi wystąpienie nieprawidłowości.
Co jest badane podczas poszczególnych bilansów?
Jak już wspomniano pierwszy bilans przeprowadza się po narodzinach dziecka, ma on na celu zdiagnozowanie nieprawidłowości powstałych jeszcze w łonie matki lub w czasie porodu. Jeden z najważniejszych elementów bilansu zerowego stanowi ocena noworodka w skali Apgar. Poza tym w czasie tego pierwszego badania wykonuje się pomiar i ważenie noworodka, mierzy się obwód główki i klatki piersiowej, a także pobiera się krew i wykonuje testy na choroby, które wcześnie wykryte i leczone nie dają niebezpiecznych powikłań. Do takich chorób należy fenyloketonuria, przy której nie można spożywać fenyloalaniny – aminokwasu wchodzącego w skład wielu produktów. Zapobieganie spożycia fenyloalaniny przez dziecko chroni je przed wystąpieniem objawów tej choroby jakimi są upośledzenie rozwoju umysłowego i motorycznego. We krwi noworodka bada się też poziom TSH (hormonu tyreotropowego) czyli hormonu wzrostu, którego podwyższona wartość może powodować nadczynność tarczycy, a zbyt niska może być przyczyną niedoczynności tego narządu oraz zaburzeń wzrostu.
Kolejny bilans należy wykonać kiedy dziecko ma dwa lata. Mierzy się wtedy wzrost i wagę dziecka, ocenia jego rozwój fizyczny i sprawność motoryczną. Następuje też badanie postawy, wzroku i słuchu dziecka, jego zdolności manualne, reagowanie na polecenia. Lekarz powinien też sprawdzić umiejętność mowy dziecka, poprzez wypowiadanie przez nie słów lub nawet krótkich zdań (jest to kwestia indywidualna, jednak dziecko w wieku dwóch lat powinno już umieć np. powtarzać proste słowa). Dodatkowo powinno się ocenić stan uzębienia dziecka, a u chłopców obecność jąder w mosznie oraz czy nie wystąpiła stulejka.
Na następny bilans wybieramy się z dzieckiem kiedy ma cztery lata. W czasie tego bilansu również dokonuje się oceny postępów w rozwoju dziecka. Badane są jego zdolności motoryczne poprzez ocenę sprawności chodzenia i biegania, oraz rozwój umysłowy w postaci testu polegającego na układaniu klocków, ocenie poprawności trzymania kredek, samodzielności w ubieraniu się, jedzeniu itp. Ważnym elementem w bilansie czterolatka jest badanie wzroku z użyciem kolorowych tablic, na których zaszyfrowano jakiś kształt z użyciem różnych kolorów, ten test ma na celu wczesne wykrycie daltonizmu. Innymi badaniami w tym bilansie będzie standardowe badanie wzroku i słuchu oraz badanie stomatologiczne.
Bilans sześciolatka jest niezwykle ważny ze względu na to iż sprawdza gotowość szkolną dziecka. Jest prowadzony z udziałem pediatry i psychologa w obecności rodzica lub opiekuna. W tym bilansie oceniana jest zdolność koncentracji, zasób słownictwa, zdolność analizowania poleceń oraz sprawność manualną i inteligencję. Psycholog biorący udział w badaniu wydaje opinię stwierdzającą gotowość dziecka do nauki w szkole. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości np. nerwic, psycholog może zadecydować o rozpoczęciu przez dziecko edukacji dopiero za rok, a w sytuacji nieznacznych opóźnień najczęściej zaleca zajęcia wyrównawcze.
Z kolei bilans dziesięciolatka prowadzony jest przez pediatrę i ortopedę, ponieważ wtedy najczęściej dochodzi do skoku wzrostu. Podczas intensywnego rośnięcia bardzo często uwidaczniają się wady postawy. Najczęściej rozpoznaje się wtedy skrzywienie kręgosłupa (skoliozę, kifozę piersiową, lordozę lędźwiową), płaskostopie i różne asymetrie dlatego badanie musi być bardzo szczegółowe, tylko wtedy można dobrać odpowiedni sposób korekcji postawy. Często zadowalające rezultaty przynosi wprowadzenie oferowanych przez szkoły zajęć korekcyjnych, badanie może też skutkować zwolnieniem dziecka z zajęć wychowania fizycznego. Ten bilans ocenia również przystosowanie dziecka do szkoły.
Kolejny bilans odbywa się gdy nasze dziecko jest już nastolatkiem. Bilans czternastolatka jest nie mniej ważny niż inne bilanse, gdyż skupia się na rozwoju płciowym dziecka. Lekarz ocenia też predyspozycje i przeciwwskazania do wykonywania zwodów, często też kieruje na badania krwi i moczu oraz przeprowadza badanie ciśnienia krwi i wzroku.
Ostatnim bilansem jest bilans osiemnastolatka, który podobnie jak bilans czternastolatka sprawdza dojrzałość fizyczną, motoryczną, psychiczną, płciową i emocjonalną. Jest ogólnym podsumowaniem rozwoju, po którym młody człowiek otrzymuje orzeczenie o zdolności do podejmowania pracy i dalszej edukacji.
Mam nadzieję, że dzięki temu artykułowi dowiedzieli się Państwo co czeka ich pociechy podczas bilansów zdrowia, poznali też Państwo wady, które mogą wystąpić podczas rozwoju dziecka. Jeżeli cokolwiek Was niepokoi polecam nie czekając na bilans niezwłocznie udać się do lekarza. Można też wykonywać badania nieobjęte środkami z NFZ, (np. rozmaz krwi i OB) które jeszcze dokładniej pozwolą ocenić stan zdrowia dziecka. Wczesne wykrycie nieprawidłowości bardzo często może uchronić przed dalszym rozwojem choroby.
