Alergia pokarmowa to niepoprawna, zbyt silna reakcja organizmu na substancje uczulające, które organizm alergika traktuje, jako ciała obce i zaczyna produkcję przeciwciał. Większość społeczeństwa bez problemu przyjmuje te produkty i nie powodują one żadnych dolegliwości. Występują głównie w pierwszych miesiącach życia, bo mechanizmy obronne nie są jeszcze w pełni wykształtowane i mijają między 3, a 5 rokiem życia.
Główne objawy alergii pokarmowej to biegunka, katar, utrudnione oddychanie i zmiany skórne, między innymi pokrzywka i wysypka na twarzy. Podanie dziecku pozornie nieszkodliwego produktu może mieć bardzo poważne konsekwencje dla jego zdrowia, a nawet życia. Najczęstszymi alergenami pokarmowymi są jaja, mleko krowie, jego produkty i przetwory, kakao, miód, mleko, ryby, owoce cytrusowe i egzotyczne, truskawki i orzechy.
Reakcja alergiczna najczęściej jest uwarunkowana genetycznie, dlatego jeszcze w ciąży można jej przeciwdziałać. Jeśli matka, ojciec lub starsze rodzeństwo mają uczulenie pokarmowe, w czasie ciąży powinno unikać się silnych alergenów, czyli produktów z grupy ryzyka. Nie jest konieczne całkowite wyeliminowanie ich z diety, a jedynie ograniczenie ilości. Gdy pierwsze dziecko wykazuje alergię na białko mleka krowiego, w trzecim trymestrze i podczas laktacji należy stosować dietę bezmleczną. Eliminacja mleka z jadłospisu dla kobiety produkującej pokarm może mieć negatywne skutki, dlatego bardzo ważne jest, by równoważyć niedobór białka, wapnia i witamin innymi produktami.
U ponad połowy dzieci zagrożonych alergią pokarmową można jej zapobiec w pierwszych latach życia. Po pierwsze długie karmienie piersią zmniejsza ryzyko reakcji alergicznej, bo przyspiesza dojrzewanie układu pokarmowego niemowlęcia. Lekarze zalecają, by przez pierwsze 6 miesięcy życia karmić dziecko jedynie mlekiem matki, a jeśli nie jest to możliwe, poprosić pediatrę o przypisanie specjalnej mieszanki mlecznej zawierającej immunoglobulinę s-IgA, która wydawana jest w aptece na receptę.
Jeśli pierwsze objawy alergii pokarmowej pojawią się w trakcie karmienia piersią, oznacza to, że w diecie matki jest produkt, na który uczulone jest dziecko i poprzez mleko przenika do jego organizmu. W takiej sytuacji kobieta powinna dokładnie notować każdy swój posiłek i obserwować swoją pociechę. Gdy uda się określić, co konkretnie powoduje reakcję u malucha, należy wyeliminować to z jadłospisu. Najlepiej zgłosić się do dietetyka, który zrównoważy niedobory substancji odżywczych. Jeśli nie uda się rozpoznać alergenu, w drugim miesiącu życia wykonuje się u dziecka testy z krwi w kierunku specyficznych przeciwciał i tak zwane testy prowokacyjne. Wymaga to około dziesięciodniowego pobytu w szpitalu. Jeśli mimo wszystko przyczyna alergii nadal będzie nieznana, przyjmuje się, że są to konserwanty albo atopowa alergia pokarmowa.
Około 5 miesiąca życia dziecka można zacząć wprowadzać do jego diety produkty stałe, ale tylko z tak zwanej bezpiecznej grupy. Nieszkodliwe jest mięso z indyka, królika i jagnięcia gotowane oddzielnie. Lepiej nie podawać maluchowi wywarów i rosołków oraz unikać wołowiny i cielęciny. Bez obaw można karmić niemowlę marchewką, dynią, buraczkami, kalafiorem, kalarepą, zielonym groszkiem, cukinią, ziemniakami, brokułami i pietruszką. Pierwsze zupki przecierowe powinny zawierać tylko warzywa z tej grupy. Z owoców na pewno nie wywołają alergii krajowe jabłka, jagody i gruszki. Z czasem można próbować karmić bobasa brzoskwiniami, śliwkami i morelami. Bardzo ryzykowne są cytrusy, maliny, jeżyny i porzeczki.
Każdy nowy, potencjalnie niebezpieczny produkt należy wprowadzać oddzielnie, tak, by móc obserwować reakcję dziecka i w razie konieczności wyeliminować go z diety. Za kilka miesięcy należy podjąć kolejne próby i tak do skutku. Jeśli zaobserwowaliśmy alergię na białko mleka krowiego, możemy spróbować je podawać po ukończeniu pierwszego roku życia. Podobnie białko jaja (żółtko już w 10 miesiącu życia) i gluten, czyli produkty zawierające pszenicę, owies, żyto i jęczmień. Dopiero po uodpornieniu na produkty mleczne powinno się wprowadzać pozostałe mięsa. Z podawaniem ryb lepiej zaczekać do ukończenia 2 roku. Najpóźniej rozszerzamy dietę malucha o kaszę mannę i orzechy.
Trzeba pamiętać, że alergia pokarmowa i nietolerancja to zupełnie inne choroby. Nietolerancja to brak enzymów trawiennych powodujący, że dane substancje, na przykład gluten i laktoza nie mogą być strawione. Nietolerancja trwa całe życie, a z alergii pokarmowej na ogół się wyrasta.
